Balaji Katlai
Vergi Danışmanı, Kreston GTA, Kanada
Bahisleri Yükseltmek: Kanada’da Çalışan Özkaynak Programları
October 11, 2024
Kanada’daki Çalışan Hisse Senedi Programları, özellikle de Çalışan Opsiyon Tröstleri (EOT’ler) bu yıl Haziran ayında Sermaye Kazancı Vergisi muafiyeti ile tatlandırıldı. Kreston Global’in 2024 araştırmasında, ABD’li girişimciler küresel olarak genişlemek için sermaye artırımında en çok tercih ettikleri yöntem olarak çalışan özsermaye planlarını göstermiştir. Artık sadece bir personel sadakat programı değil, çalışan özsermaye planları sermaye artırmak isteyen KOBİ’ler için uygun bir strateji olabilir mi?
Haziran 2024’te Kanada’nın sermaye kazancı vergisini artırması, işletmelerin seçeneklerini değerlendirmesine neden oldu. Kanada mevzuatına 2023 yılında giren EOT’ler bu seçeneklerden biri olabilir. Finansman sağlamanın, personel bağlılığını artırmanın ve sermaye kazancı muafiyeti ile maliyetlerden tasarruf etmenin etkili bir yolu olarak sunulan EOT’ler, Kanadalı işletmeler için bu faydaları pratikte sağlayabilir ve diğer Kuzey Amerika pazarlarında görülen aynı popülerliğe ulaşabilir mi?
Kreston GTA Kanada’da Vergi Danışmanı olan ve Kanada’daki yerel ve sınır ötesi müşterilere çeşitli vergi konularında danışmanlık yapma konusunda geniş deneyime sahip Balaji Katlai, orta ölçekli işletmeler için EOT’lerin pratikliği hakkındaki görüşlerini sunuyor.
Çalışan Özkaynak Programları ve büyüme
ABD ve Birleşik Krallık’ta olduğu gibi Kanada’da da çalışanlara yönelik öz sermaye planları ekonomik büyümenin desteklenmesinde kilit bir rol oynayabilir. Çalışan özsermayesi planları şirketlerin nakitlerini korumalarına, işgücünün çıkarlarını uzun vadeli iş hedefleriyle uyumlu hale getirmelerine ve işletmeleri dış yatırımcılar için daha cazip hale getirmelerine yardımcı olur. Birleşik Krallık’ta 2014 yılında EOT’lerin yürürlüğe girmesi, hem işverenlere hem de çalışanlara fayda sağlayarak çalışan sahipliği dönüşümlerinde bir artışa yol açtı. Kanada da bu modeli takip ederek çalışan sahipliği sektöründe benzer bir büyümeyi hedefliyor.
Ancak Katlai, bu tröstlerin Kanada’da uygulanmasının kolay olmadığını açıklıyor.
Katlai, “Çalışan Sahipliği Tröstü (EOT) bir tür iş veraset planıdır, ancak Kanada’da yönetilmesi karmaşık olabilir” diyor. “Bu konudaki vergi mevzuatı ve yönetişim, akademik bir alıştırma gibi hissettiriyor – var olduğunu öğrendiğiniz ancak tüm uyum ve planlama gerekliliklerini karşılayabilecek özel durumlar olmadıkça pratikte uygulanması zor olan bir şey”
Kanada’nın Çalışan Özkaynak Programı çerçevesi
Çalışan hisse senedi planları tipik olarak çalışanlara hisse senedi opsiyonları, doğrudan hisse alımları veya EOT’lerde olduğu gibi çalışan hisselerini toplu olarak tutan bir tröst aracılığıyla şirkette bir hisse sunulmasını içerir. Kanada’nın yaklaşan çerçevesinde, çalışanlar ABD Çalışan Hisse Senedi Sahipliği Planlarına (ESOP’lar) benzer şekilde kendi hesaplarında bireysel hisselere sahip olacaklardır. Bu, çalışan mülkiyet tröstlerinin hisseleri toplu olarak tuttuğu Birleşik Krallık modelinden farklıdır. Bu planlar, çalışanlara yönetim hakları ve işletme karından pay sunarak, çalışanların sadece işçi değil, aynı zamanda ortak sahipler olmasını sağlamaktadır.
Ancak Katlai, bu planları yönetmenin, özellikle de çalışan sahiplerin ihtiyaçları ile gelecekteki iş büyümesini dengelemek söz konusu olduğunda karmaşık olabileceğine dikkat çekiyor. Vergi teşvikleri ve yönetim hakları cazip olsa da, “en büyük zorluk, çalışanların tröst aracılığıyla işletmenin sahibi olması gerektiğidir. Bu da bir borç verenin işletmeyi satın almak için tröstü finanse etmeye istekli olması ve işletmenin yönetimine ve borç verene borcunu ödeme kabiliyetine güvenmesi gerektiği anlamına gelir – bu her zaman kolay değildir. Kanadalı kredi verenler tereddüt edebilir çünkü tröst çalışanlar tarafından tutuluyor ve işletmenin geri ödeme yapabileceğinden emin olmaları gerekiyor.”
Çalışan sermayesi planları ayrıca daha istikrarlı bir işgücü yaratılmasına da yardımcı olur. Araştırmalar, çalışan sahiplerinin şirketlerine daha bağlı olduğunu, bunun da ciroyu azalttığını ve kurumsal bilgi birikimini artırdığını göstermektedir. Katlai, prensip olarak, “işletmede finansal bir hissesi olan bağlı bir işgücünün uzun vadeli başarıya katkıda bulunma olasılığının daha yüksek olduğu” görüşüne katılıyor.
Sermaye Kazançları vergi teşvikleri
Haziran 2024’te sermaye kazancı vergisinde yapılan son artış, işletme sahiplerini çalışan sahipliği geçişlerini tercih etmeye teşvik ediyor. Yeni mevzuat uyarınca, EOT yoluyla devredilen bir satışın ilk 10 milyon dolarlık kısmı sermaye kazancı vergisinden muaf tutulacak. Bu politika, özellikle Kanada’da halefiyet planları olmayan çok sayıda yaşlanan girişimci göz önüne alındığında, emekliliği yaklaşan işletme sahipleri için geçişi kolaylaştırmak üzere tasarlanmıştır. Kanada’daki her dört küçük ve orta ölçekli işletmeden üçünün önümüzdeki on yıl içinde el değiştireceği tahmin edildiğinden, bu vergi teşviki birçok kişi için mülkiyeti özel sermaye şirketleri veya rakipler yerine çalışanlara devretmek için karar verici faktör olabilir.
Bu vergi teşviki işletme sahipleri için cazip olsa da, Katlai idari karmaşıklıkların önemli olabileceğini belirtiyor. “Çalışanların yönetimi sürdürmesi gereken iki yıllık bir elde tutma süresi var. Bunu yapmazlarsa, 10 milyon dolarlık sermaye kazancı indirimi alan satıcı bu avantajı kaybedebilir. Satıcı için riskli ve bir işletmeyi satmak için başka alternatifler olsa da, EOT seçeneği o kadar cazip olmayabilir.”
Yeni sermaye kazancı kuralları, diğer hisse senedi sahiplerine benzer şekilde, hisselerini satana veya temettü alana kadar sermaye kazancı vergisiyle karşılaşmayan çalışanlar için de çok az teşvik sunmaktadır.
Birleşik Krallık ve ABD modellerinden öğrenmek
Yeni Kanada mevzuatı büyük ölçüde Birleşik Krallık ve ABD’deki başarılı çalışan sahipliği yapılarından yararlanmaktadır. Birleşik Krallık’ta, EOT’ler aracılığıyla çalışan sahipliğine geçiş yapan on şirketten dokuzu süreçten memnun olduklarını ve bunu diğer işletmelere tavsiye edeceklerini bildirmiştir. Benzer şekilde, ABD’de de ESOP’lar, çalışanların en az %30’una sahip olduğu şirketler için önemli vergi avantajları sağlamaktadır.
ABD’de önerilen ve Küçük İşletmeler İdaresi’nden düşük faizli borç finansmanına olanak tanıyan Çalışan Sermayesi Yatırım Yasası, politika çerçevelerinin çalışan sahipliğini ölçeklendirmede önemli bir rol oynayabileceğini göstermiştir. Ancak Katlai, bunun Kanada’daki tüm işletmeler için finansal bir havuç olması konusunda pratiktir. “Alberta’da 15 çalışanı olan bir süt fabrikası gibi küçük, birbirine sıkı sıkıya bağlı işletmelerin bulunduğu bazı kırsal bölgelerde EOT işe yarayabilir. Ancak bu niş bir senaryodur. Kanadalı işletmelerin çoğu için, özellikle de büyük merkezlere yakın olanlar için, kuralların karmaşıklığı ve kredi verenlerin tereddütleri, bunu gerçekleştirmeyi zorlaştırıyor.”
Özel Sermaye ve Çalışan Sermayesi
Özel sermayeye satış veya bir çalışan sermayesi planını tercih etme arasında seçim yaparken, her seçeneğin artıları ve eksileri vardır. Özel sermaye genellikle sermayeye daha hızlı erişim sağlar ve işletmenin hızlı büyümesine yol açabilir. Bununla birlikte, özel sermaye şirketleri işletmeyi yeniden yapılandırabileceğinden veya yeniden satabileceğinden, genellikle kontrol kaybına neden olur. Ayrıca, özel sermaye satışları, EOT’lere sağlanan sermaye kazancı vergisi muafiyetlerinden yararlanamamaktadır.
Öte yandan, çalışan öz sermayesi daha uzun vadeli istikrar sunar ve kontrolü yerelde tutar. Şirketin kültürünü ve vizyonunu korumak isteyen işletme sahipleri için iyi bir seçenektir. Katlai şöyle diyor: “Birçok işletme sahibi için seçim, işletme için uzun vadeli hedeflerine bağlıdır. En büyük engel, çalışanların tröst aracılığıyla işletmenin sahibi olması gerektiğidir. Bu, bir borç verenin işletmeyi satın almak için güveni finanse etmeye istekli olması gerektiği anlamına gelir. Çalışan Sahipliği Tröstlerinin borç verene tam olarak geri ödeme yapması on yıla kadar sürebilir ve bu hem borç veren hem de satıcı için beklemesi gereken uzun bir süredir, bu nedenle ara finansman belki de bazı işletmeler için ilerlenebilir bir seçenektir.”
Sonuç
Katlai, EOT’lerin niş bir çözüm olduğunu ve dikkate alınması gereken başka seçenekler de olabileceğini düşünüyor. “Tipik bir işletmeyi satan normal işletme sahipleri muhtemelen Kanada Girişimci İnovasyon Teşviki ve ömür boyu sermaye kazancı muafiyetleri gibi geleneksel vergi avantajlarına öncelik vermeye devam edecektir. Ancak, 50 milyon ila 100 milyon dolara satılan daha büyük işletmeler için, Çalışan Sahipliği Tröstleri (EOT’ler) bir seçenek haline gelebilir – satışı finanse etmek için ara sermaye veya alternatif kredilendirme sağlanabilir.”
Kanada’da bir uzmanla görüşmek isterseniz, lütfen iletişime geçin.
